38. Privétour in de spookstad Craco

We stonden tussen de paar laatst bewoonde huizen van Craco, lees: onooglijke flats in een wonderschoon landschap, dat dan weer wel en tot onze verbazing was het hier heerlijk rustig. Geslapen hebben we echter niet al te best. Veel stress over dingen in Holland. Het zaagt de poten van je zo broodnodige vakantie behoorlijk onder je stoel vandaan. Zo veel tranen, zo veel pijn. Zucht.

We waren dan ook vroeg wakker.Of hadden we gewoon niet geslapen? Het voordeel was, dat we om tien uur al startklaar stonden om ons bij het visitors centre aan te melden, waar we de enige twee mensen waren voor de Engelse gids. Kijk, dat is leuk meegenomen. We gingen met de camper een stukje terug, alwaar de tour startte. Het zware hek werd geopend en wij mochten de spookstad in. Maar eerst kregen we een afschuwelijk haarnetje op. Gatver, wat is dit? Dit gaat echt geen stenen tegenhouden hoor! Ah, maar even later kwam de man met twee knalgele bouwvakkershelmen aan, die er overheen moesten. Oh ja, heel fijn. Moet dit? Ben niet echt een modegevoelig typetje, maar dit is toch wel weer het andere uiterste.

De enthousiaste gids begon te vertellen over het begin van het einde van Craco. Het eerste huis had op de eerste verdieping een aangebouwde buiten-wc. Nou en, zou je denken, maar dat bleek iets genuanceerder te liggen. Craco was een oude en een grote, welvarende stad met vele winkels, veel feesten en zelfs al een bioscoop. In de tijd dat de gaten in de grond en de tonnen vervangen werden door wc’s werd er in de hoge toren een waterleidingssysteem aangelegd, waardoor ook de putten in de huizen overbodig werden.

Het oudste gedeelte van Craco was al rond 800 op een 400 meter hoge rots gebouwd, maar het latere gedeelte werd op klei gebouwd. De putten werden niet meer gebruikt en al het water zakte weg in de bodem. Er kwamen paarden en ossen en ezels met karren en er werd een veel zwaardere weg gemaakt. Alweer bovenop de wat zachtere klei. Op een gegeven moment is de stad te zwaar geworden en begon de boel een beetje te schuiven. De mensen probeerden met een soort zware dammen aan de rand van de stad de boel nog tegen te houden, maar deze dammen werden niet in de rotsen verankerd, maar ook weer op de kleigrond gebouwd, waardoor deze zogenaamde beschermingspoging uitliep in een versnelde aardverschuiving van Craco en de huizen in het onderste deel van de stad scheurden en gleden weg. In de omliggende dorpjes konden de mensen mooiere woningen met water en verwarming kopen en de jeugd verliet de stad. Zeker ook, omdat er niet al te veel werk was. Het viel niet mee om hier van de landbouw rond te komen en heel veel anders was er niet. Aan het eind van de 19e eeuw emigreerde maar liefst 1300 inwoners naar de V.S., Noord-Duitsland of Zwitserland. Dat was ongeveer 75% van de bevolking! Na de oorlog was de werkeloosheid enorm en toen er in 1963 weer een flinke aardverschuiving optrad, deed deze het stadje de das om.

En terwijl de gids ons van alles in zijn Swahili-Engels vertelde, schoten wij het ene na het andere plaatje. Hij pakte steeds de plattegrond erbij en wees van alles aan. Hij had het steeds over Elly houses en ik snapte er geen hout van. Op een gegeven moment vroeg ik toch maar wie die Elly nu was? “Elly?,Elly? What do you mean?” Na even doorvragen bleek de man het over earlier houses te hebben. Tja, toen werd het verhaal wel een stukje logischer. Hij had zeker weten een betere woordkennis van het Engels dan wij, maar de uitspraak maakte het toch wel apart. Net als het woord ‘akkadot’, wat wij steeds niet thuis konden brengen. Dat bleek een aquaduct te zijn. Tja…

Hij liet ons de bakkerij zien en de panini’s waren natuurlijk wéér uitverkocht, het zou eens niet zo zijn. Hij liet ons zien, dat de stallen onder de huizen lagen, zodat de huizen op een natuurlijke manier redelijk verwarmd werden. We zagen behalve tig huizen zonder ramen, deuren en daken, ook nog een tweetal kerken, die compleet leeggeroofd waren. Even verderop wees de gids ons een paleis aan. Hij zei dat er hier nog mooie fresco’s te zien waren, maar dat je officieel niet naar binnen mocht, maar wie wou……. Nou, dat wilden wij wel. We werden nog wel gewaarschuwd dat we niet dichtbij de ramen en de balkons mochten,maar verder kneep hij wel een oogje dicht. Hij was vanaf het begin al stomverbaasd dat ik meeging. “But you have a leg?” Yes, very good, I’ve got TWO legs and I can walk with this! Hij moest lachen, vroeg hoe het kwam en of ik wel wist dat we 138 treden moesten klimmen naar het hoogste punt. “I’ll wait for the elevator!” Maar helaas, die hadden ze nog niet. Beetje jammer voor zo’n moderne stad.

Weer terug naar het paleis. Het was echt gaaf dat we daar naar binnen mochten. Aanvankelijk stonden we in een felgroen geschilderde kamer, waar al heel wat afgebrokkeld was. Dit zijn toch geen fresco’s? Dat bleek ook te kloppen, we moesten nog een stukje verder lopen. En ja hoor, daar stonden we tussen de puinhopen ineens mooie fresco’s te bewonderen? Wie had dat gedacht? Zeker niet, toen de gids van te voren zei, dat er alleen nog geiten in het paleis leefden. Zeg nu zelf, dan denk je toch niet meteen aan fresco’s?

We vonden het geweldig, dat hij ons alle tijd gaf om te fotograferen en ons zo veel vertelde. Dit was echt gaaf! Hij vond het ook heel leuk om met ons te praten en vond mij een ijzersterke geest hebben. Ha, en hij weet nog amper iets van ons. Het was leuk, dat hij vroeg hoe ik met moeilijke dingen omging. Soms was hij weer de gids, dan was het weer een onderonsje en regelmatig hadden we ook lol. Op een gegeven moment wees hij een apart gebouwtje aan. Vrij laag en het liep rond de hoek. Maar wat het nu was? Wij kenden het Engelse woord niet. Hij gaf een paar hints. Het bleek een kippenhok te zijn! Wie verwacht dat nu op straat in een stad? Hij moest lachen. Yes un kiepenhoek, very good! Het was zo grappig als hij Nederlands probeerde. Maar ik denk dat niemand hem begrijpt als hij het over kiepenhoekn gaat hebben.

Onderweg naar het hoogste punt kwamen we ook nog een huis in Osmaanse stijl tegen, herkenbaar aan het koepeltje en de glanzende tegels. Maar ook hier sloeg het verval toe. Zodra er gras op een dak gaat groeien, is dat het begin van het einde als je er niets aan doet, want dit houdt vocht vast. Hij sprak met veel passie over Craco en gaf ook aan, dat als er niets gebeurde de stad over een jaar of 20 weg zou zijn. Echt doodzonde. Hij staat gelukkig sinds een jaar of 5 op een soort beschermlijst, maar veel helpen doet het nog niet.

Na een hele klim over die fijne keien kwamen we dan bij het hoogste punt van het stadje en wel bij de watertoren. Het stadje, dat door de Normandiërs gesticht bleek, is nog nooit aangevallen geweest. Nou, dat kunnen we ons levendig voorstellen, want we waren al tijden uit de stad weg, toen we het vanuit iedere hoek nog steeds wel hoog op de heuvel zagen liggen. Vanuit die toren konden ze elke vijand al van kilometers verre aan zien komen!

In de toren zaten trouwens twee soorten gaten; vierkante en driehoekige. De vierkante waren bedoeld om stukken hout in te stoppen zodat je er op naar boven kon klimmen of ook om de toren te kunnen onderhouden. En als men bang was voor een aanval, dan gingen ze een flink vuurtje stoken, waarvan de rook door de driehoekige gaten naar buiten ging en de omliggende dorpjes – ook allemaal schitterend op de heuvels rondom gelegen- konden zien dat er gevaar dreigde. Maar zover is het dus niet gekomen. Wel konden we door het raam de plek zien waar de scene van Judas uit ‘The Passion of Christ’ is opgenomen. Achter het stadje staan een aantal olijfbomen en aan een van deze bomen heeft Judas zich opgehangen.

De stad is niet verwoest door de aardverschuivingen, maar doordat de mensen weggingen en er niemand meer onderhoud aan de huizen pleegden. Want hoewel er ook nog een aardbeving begin jaren 70 was geweest, heeft deze maar 2 huizen beschadigd. Ook zijn er door de aardverschuivingen gelukkig geen doden gevallen. De huizen zijn nog steeds privé-eigendom en de staat weigert er geld in te pompen en de gewone mens heeft geen geld voor twee huizen of er is geen erfgenaam meer over.

Het stadje is enorm geliefd bij regisseurs en er zijn dan ook heel wat films opgenomen. Dat komt vast en zeker ook omdat het hoog uitsteekt boven een prachtig, desolaat landschap; een fraaie golvende lappendeken met alle schakeringen, groen en dan ineens weer een stukje wat meer op een woestijn lijkt. De regisseurs gebruiken echter alleen maar beelden van de straten en filmen niet in een huis, zodat de mensen er zelf niets aan verdienen. Hun hoop is dat er op een dag een steenrijke oliesjeik langskomt, die verliefd wordt op het prachtige stadje en het meteen koopt. En ze leefden nog lang en gelukkig. Maar zover is het nog niet.

Behalve voor films en reclamespotjes is de omgeving van Craco ook mateloos populair bij de fabrikanten van Porsche, Ferrari en Audi. Dit is ‘the place to be’ om hun dagelijkse testritten uit te voeren. Dit doen ze hier niet alleen vanwege het hopeloos slechte wegdek, maar ook omdat er een een stuk met heel veel bochten ligt, waar de testers zich heerlijk in de auto’s kunnen uitleven. Leuk baantje wel.

Vanmorgen, toen we net het stadje inkwamen, wees de gids ons er al op. Hij stak zijn vinger in de lucht en riep:”Audi’s!” Wij keken naar beneden en ja hoor, daar scheurden 10 spiksplinternieuwe glanzende zwarte Audi’s – zonder kenteken- voorbij. Goh, ik dacht dat het de maffia was, op weg naar een feestje of zo. Niet dus. De Ferrari’s en de Porsches hebben we helaas niet gezien. Toen waren we denk ik net in het geitenpaleis. Tja, je kunt niet alles hebben.

Veel informatie en een paar honderd foto’s verder kwamen we weer terug in het visitors centre waar de gids ons stukjes uit films ging vertonen om te laten zien, hoe rijk, groot en levendig de stad destijds was. Leuk om te zien. Ook liet hij ons de Porsches en een foeilelijke reclame voor Coca-cola Zero voor China of Japan zien. Allemaal als felgekleurde draken verklede mensen, veel geschreeuw, veel beweging, weinig verhaal, ineens een shot van dit stadje en dan staat er aan het eind ineens een flesje cola? Echt heel logisch… Ik snap steeds beter, dat ik niets niente nada van Japanners snap.

Nadat we nog een hele poos in de buurt van het fotogenieke Croca bleven hangen, een bezoekje aan het gehalveerde klooster brachten en de overzichtsfoto’s van gisteren overnieuw maakten, omdat deze letterlijk in het water gevallen waren, genoten we de rest van de middag van het prachtige landschap, de weidsheid,de leegte en een eenzaam boompje. Kilometers rijden en geen huis te zien. Vandaag hooguit vier auto’s, maar wel een hele grote geitenkudde, een kleinere, een flinke schaapskudde, een paar verdwaalde honden en een paar keer van die eigenwijze koeien midden op de weg, die je zo lodderig aan staan te kijken, wat jij hier nu toch doet? Jemig, en denk maar niet dat die beesten snel opzij gaan.

De wegen varieerden van slecht tot zeer slecht. Op een gegeven moment hadden we eerst meer gat dan weg, daarna was al het asfalt verdwenen en moesten we stapvoets over de keien hobbelen. Gelukkig duurde dat niet al te lang. Wat later, toen we flink moesten klimmen, was er een heel stuk van de weg afgebroken en onder de vangrail door, zo het ravijn ingeschoten. En dat hebben we wel een aantal keren gezien. Heftig! Hier moet je echt niet in het donker rijden!

Na uren haarspeldbochten en tig fotostops kwamen we dan in Pietrapertosa van waaruit je een engelenvlucht over een ravijn zou kunnen maken. Mijn God, dit ziet er vreselijk uit. We hebben de kabels heel hoog zien hangen, het ravijn er angstaanjagend diep onder, het geheel omringd door magnifieke rotspartijen in mooie vormen, wat nog mooier werd toen de zon er achter verdween, maar om je nu vrijwillig aan zo’n kabel te laten vastmaken en je dan kilometers lang het ravijn over te laten vliegen? Afschuwelijk in het kwadraat. Het bordje ziekenhuis stond er vast niet voor niets naast. Thuis was ik nog wel van plan om dit te gaan doen, maar toen ik dit zag, kon ik wel huilen. Dit is gewoon vragen om ellende. Wil degene die me dit geadviseerd me dood hebben of zo? Het lijkt er wel op. Ik was totaal geschokt door dit beeld hier, de tranen sprongen in mijn ogen en we zijn maar snel doorgereden. Hoe kan iemand zoiets verzinnen???? Manlief en ik keken elkaar aan en we zagen, dat we hetzelfde dachten. Dat is op zich fijn. Het lijkt ons pure waanzin om zoiets vrijwillig te ondergaan. Mijn vader zou zeggen, dat als God wilde dat ik als een engel zou zweven, dat ik dan wel vleugels gehad zou hebben in plaats van armen.