41. Het verborgen kerkje

Na de bezichtiging van dit huis, je kon i.v.m. het gebrek aan afwerking trouwens ook binnendoor naar de buren, ging de vader het dorp in om te kijken of hij de sleutel van het kerkje ergens kon bemachtigen. Even later gebaarde hij ons mee te komen.

We bleken eerst de burgemeester op te moeten halen. Zij moest bepalen of de sleutel uitgeleend mocht worden. Daarna liepen we naar het huis van het vrouwtje dat de sleutel in bewaring had. Ze had een iets te strakke schort om (en niets er onder), waar de knoopjes zowat vanaf sprongen. Als ze een sigaar had opgestoken, had ze zo voor ma Flodder in kunnen vallen. Inmiddels sloten steeds meer mensen zich bij ons aan en zo kuierden we met z’n allen door het dorp.

De stijl van huizen bouwen bleek nog niet eens zo eenvoudig te zijn, want er werd geen cement gebruikt. Een echte uitdaging voor puzzelaars. Casper, dit lijkt ons wel wat voor jou! Op de eerste verdieping was vaak een uitbouwtje te zien. Dit bleek de wc te zijn, die vaak boven de moestuin hing. Zo sloegen ze 2 vliegen in een klap. Nu was het echter gewoon weer een krotje achterin de tuin. Het woord hygiëne bleek hier heel voorzichtig een beginnetje gemaakt te hebben.

Ook hadden veel huizen geen ramen. Ik dacht dat dit pomakenhuizen waren, maar het bleek een totaal andere reden te hebben. Vroeger leefde men hier ook van de zijderupsen. De betreffende vlinders hielden van warmte en donkere ruimten. Om deze beestjes binnen te krijgen, werden er geen ramen gemaakt of werden ze dichtgetimmerd.

Pomaken zijn Bulgaren van Turkse afkomst en Islamiet. Deze speciale ondergroep is te herkennen aan zijn bonte kleding. Ook moet er wel een minaret in de buurt staan, anders leven ze hier niet. Verder mag de vrouw niet gezien worden door anderen, alleen als de man thuis is. Vandaar dat in de gebieden waar zij wonen, er geen ramen aan de kant van de weg zitten.

We bleken bij een heel ander kerkje uit te komen, dan die op het plein. We vonden de route ook al erg onbegrijpelijk gekozen. De gids was een aardige vrouw, die erg veel over het kerkje wist. Achteraf hoorden we dat ze onderwijzeres was en letterkunde gestudeerd had.

Het kerkje was in 1806 in een week tijd gebouwd. In die tijd werd Bulgarije nog overheerst door de Turken, die helemaal tegen kerken waren. Ze wilden iedereen bekeren tot de Islam en dat ging niet echt op een vredelievende manier. Het zwaard werd tegen je keel gezet bij de vraag of je Islamiet wilde worden of niet. Sinds die tijd betekent in Bulgarije het ja-knikken nee, en vice versa.

Hoewel we dit heel goed weten, blijft het verwarrend. Telkens als je iemand vraagt of hij of zij Engels spreekt, wordt er ja geknikt. Maar aan het eind van ons verhaal kijken ze je niet begrijpend aan. Ook handig als je vraagt of dit de weg naar ‘vul maar in’ is. Je komt overal uit, maar niet waar je naar toe wilt.

Maar goed, we gaan weer terug naar het kerkje. In verband met de angst op ontdekking werd het als stal gebouwd, aan de rand van het bos en werd er alleen maar ’s nachts aan gewerkt. De muren waren zowat een meter dik, zodat er geen geluid doorheen zou kunnen komen. Het kerkje was op een speciale manier gebouwd, met hout erdoor heen, zodat het aardbevingsbestendig was, wat hier wel nodig scheen te zijn. Ramen zaten er niet in. Dat kon niet in een stal. Gelukkig hadden de Turken nog een minder beroerde regel: zodra het dak erop zat, mocht het gebouw niet meer afgebroken worden. En zo was dit kerkje van St. Konstatin en Elena er gekomen.

Eenmaal binnen wist je niet wat je zag. Zó oud en volledig authentiek. Echt prachtig in het kwadraat! Het kerkje bestond uit 2 delen met ieder hun eigen ingang. Eén voor de mannen en één voor de vrouwen. Het laatste gedeelte leek meer op een soort opslagruimte. Er stonden oude grafstenen in met symbolen erop. Hieraan kon je zien wat voor beroep iemand had gehad. Ook stond er oud meubilair in: een meterslange kaarsendover, olielampen, een bijna vergaan avondmaalskleed en 2 draagbaren, die wel wat van een ledikant weg hadden. Hierop werden de overledenen gelegd en naar de begraafplaats gedragen. Kisten gebruikten ze toen nog niet.

Via een erg laag deurtje, kwamen we in het mannengedeelte. Alle muren waren voorzien van fresco’s en de iconostatse was voorzien van prachtig houtsnijwerk. De oude houten stoelen waren ook van houtsnijwerk voorzien en daar mocht je gewoon op zitten als je wilde. Er was niets afgezet. Op veel plekken zaten gaten in de muur. Deze bleken niets met oorlog te maken te hebben. In de muren waren vaasvormige ruimtes aangebracht, om de akoestiek te verbeteren en die gaten waren de openingen. Heel apart.

Aan het plafond hing een oude Griekse kroonluchter met een ‘kristallen’ snoer eraan. Dit zou geluk brengen als je het aanraakte. Iedereen begon er dan ook meteen in de graaien, behalve wij. Maar dat had de gids door. Ze pakte mij beet en ik moest hem ook vasthouden. Zag ik er zo beroerd uit?

Leuk dat de gids zo veel vertelde en je overal aan mocht komen. Ook foto’s maken was nergens een probleem. Alleen de mannen van de groep mochten in de ruimte achter de iconostase komen, dat met klapdeurtjes van de rest was afgescheiden. Maar mooi dat Mientje zelf voorop ging. Ze gebaarden aan de vrouwen, dat we gewoon over het deurtje moesten gaan hangen. Echte logica hoor. In dit heilige gedeelte stond een waterput, waar een heilige bron zou zijn. Heel bijzonder. Tegenwoordig durft men de put niet meer te openen. Ze zijn bang voor giftige dampen.

De laatste priester scheen het met de leer niet zo nauw te nemen. Hij vulde zijn loon aan door het verkopen van veel iconen op de zwarte markt. De man is teruggevonden, maar de iconen niet meer. Echt vreselijk jammer. En erg dat juist de priester zoiets gedaan heeft.