106. Kerkjes, toeristen en koeien

Vandaag was het dan eindelijk zover. We zouden dé bezienswaardigheid van Oost-Turkije gaan bezoeken, die hoog op ons verlanglijstje stond: Ani. Omdat het in onze hele vakantie nergens toeristisch is geweest, verwachtten we hier de enigen te zijn. Maar dat konden we wel op ons buik schrijven. Tot onze stomme verbazing stonden er om 8.30 uur al 2 touringcars voor de poorten geparkeerd! Ik dacht dat Gerard me in de maling nam; we wisten al amper meer hoe die dingen er uitzien. Maar ze bleken er toch echt te staan.

Ooit lag er in dit gebied een groot Armeens koninkrijk, waarvan Ani de hoofdstad was. In zijn grootste bloeitijd rond het jaar 950 na Christus leefden hier wel 100.000 mensen! De plek zelf moet al 5.000 tot 7.000 jaar oud zijn volgens de architect en de kaartjesverkopers. De architectuur van hun vele kerken en kloosters bereikten aan het einde van de 10e eeuw een zeer hoog niveau. Dit maakte op andere volkeren waaronder de Seldjoeken grote indruk. Zij probeerden de stad in handen te krijgen, wat echter niet lukte. De Mongolen hadden wat dat betreft meer succes. Maar na een verwoestende aardbeving was niemand meer in de ooit zo bijzonder stad geïnteresseerd en raakte het totaal in de vergetelheid. Totdat toeristen het in het begin van de 19e eeuw opnieuw ontdekten.

Ani was niet alleen een religieus centrum, maar ook een bolwerk van cultuur en wetenschap, alsmede een bloeiende handelsstad. Het lag qua verdediging bijzonder gunstig. Op een driehoekig plateau, waarvan 2 zijden bestonden uit diepe ravijnen. Langs de derde zijde hadden ze een gigantisch hoge, lange en dikke verdedigingsmuur met vele torens gebouwd.

Op deze plek begonnen wij onze dagtocht. De leeuwenpoort lieten we nog even links liggen en we liepen door naar de voorjaarspoort waarboven een bruinzwart schaakbordpatroon te zien was. Dit patroon viel ons in alle bouwwerken op. Overal was met zwarte en bruine steen gewerkt. Wel mooi, maar ook somber. Dan zijn de Georgische kerkjes een stuk zachter en romantischer. Wat ze wel overeen hadden, waren de prachtige filigraanachtige motieven, die in de stenen uitgebeiteld waren. Wat een monnikenwerk. Schitterend!

Nadat we strak langs het ravijn gelopen hadden, met uitzicht op Armenië - wij zijn echte grenslopers - kwamen we uit bij de opvallende, hoge toren, die je overal vandaan zag liggen. Het bleek een kerkje geweest te zijn uit de 11e eeuw. Nu stond er alleen nog maar een koepel, die voor bijna de helft was ingestort. Rondom de koepel lagen de ingestorte stukken. En je kon overal op of overheen. Prachtige stenen met versieringen of inscripties? Alles was blijven liggen. Er is zelfs geen museum, terwijl er hier toch heel wat gevonden moet zijn of kan worden. Gerard zou best wel eens wat onderzoek willen doen. Volgens ons moet er trouwens nog veel meer te zien zijn. Wij denken niet dat er hier addertjes onder het gras zitten, maar nog veel meer gebouwen en voorwerpen. Hoe zou het er over 10 jaar uitzien?

Een paar honderd meter verder zou een heel mooi kerkje moeten staan. Omdat het halverwege het ravijn gebouwd was, konden we het aanvankelijk niet vinden. Toen we er uiteindelijk voor stonden, bleek het inderdaad heel erg mooi te zijn. Ik denk dat dit het best bewaard gebleven kerkje van Ani is. Alleen een gedeelte van het voorportaal was ingestort, maar verder was het behoorlijk gaaf. Zelfs de voornamelijk blauwe fresco’s waren hier niet met witte verf overgekalkt. Dat de bijnaam ‘De Bonte Kerk’ is, was dan ook niet zo heel vreemd. Deze mooie kruiskoepelkerk was gewijd aan de heilige Gregorius. Een aantal fresco’s beeldden dan ook fragmenten uit zijn leven uit. Verder zagen we mooie bogen, verfijnde versieringen en nog meer fresco’s. Het was geweldig om hier te lopen. De architect stond hier trouwens ook weer naar de uitvoering van zijn plannen te kijken. Mooi baantje heeft die man.

Daarna slenterden we naar de kathedraal. Het weer had ons mooi tuk. Wij waren op kou gekleed en het was toch een partijtje warm! We hadden gewoon in korte broek en T-shirt kunnen gaan. Nee, wij lopen hier in lange broek, shirt, jas, sjaal en cape. Het zweet liep dan ook in stralen onze schoenen in. Centraal gelegen in deze grote, gele vlakte, ligt de kathedraal van Ani. Hoewel het behoorlijk goed bewaard is gebleven, waren wij er niet kapot van. Een beetje lomp en somber. Alleen de koepel was ingestort.

Binnen zag je behalve de vier bundelpijlers (pilaren) nog heel vaag een paar wandschilderingen. Helaas hadden ook deze een wit jasje gekregen in verband met een of ander verbod op menselijke afbeeldingen. Veel jongeren hadden ontdekt dat de akoestiek geweldig was en stonden dan ook enthousiast te schreeuwen. Ook klommen ze overal op en in. Het was net een speeltuin voor tieners.

De iets verderop gelegen moskee vonden we ook niet zo denderend. Wij kregen geen schok van het feit dat de minaret 7-kantig was. Wel had je van binnenuit een prachtig uitzicht op het ravijn, de resten van de brug en een stuk Armenië.

Hoewel wij een vrij aardige reisgids (Nelles) bij ons hadden, bleek hij niet up to date te zijn. Er was inmiddels al meer ontdekt, dan op de plattegrond stond. Voornamelijk nog meer kerken, maar ook een paar huizen en een karavanserai. Jammer dat de kamelen weg waren. Dat had mij wel leuk geleken. Ik zou het wel weten als ik hier woonde. Dan kocht ik er een paar en liet de toeristen Ani per kameel doen. Zeker weten dat dit zou lopen.

Wij hadden er ook graag één gewild. Zeker toen we het takke-end naar het kasteel, dat ook nog op een heuvel lag, gingen lopen. Het leuke was wel, dat we hier weer de enigen waren. Heerlijk. We moesten zelf een pad naar boven zien te vinden. Strak langs het ravijn en steil omhoog. Onderweg kwamen we trouwens nóg een mooi kerkje tegen. Eenmaal boven had je behoorlijk wat fantasie nodig om er nog iets in te ontdekken. Waar het boekje repte over een 2 verdiepingen tellend Bagratidenpaleis met vloerverwarming, badhuizen, een theater, cisternen en representatieve zalen, herkenden wij alleen de grote stadsmuur en de vestingmuren. Verder zagen wij alleen maar hopen steen en hier en daar een stukje muur. Tot onze stomme verbazing stonden we ineens oog in oog met twee koeien, toen we een hoek omgingen. Nooit geweten, dat die beesten zo goed konden klimmen en interesse in cultuur hadden. Te vreten was er hier echt niets, waar Gerard trouwens ook erg van baalde. Wij hadden gedacht een uur of anderhalf in Ani te lopen en hadden helemaal niets bij ons. Vijf uur later zwierven we nog over het geweldige terrein.

Na de pittige afdaling, met steeds meer koeien als hindernis kwamen we dan eindelijk bij het torentje uit, waar ik de hele tijd al naar zat te kijken. Ook dit was een Gregoriuskerk. De man had blijkbaar veel fans onder de Armeniërs. Het was een mooi, maar klein kerkje met 6 absides; ofwel een soort symmetrisch klavertje zes, al zou dat bestaan. Van binnen was er niet echt veel aan en hoeveel moeite ik ook deed om er een foto van te maken met de twee koeien op de voorgrond, het lukte me niet. Leve photoshop! Erachter lag alweer een kerk. Dit keer één, die helemaal rond was. Nou ja, geweest was. Bijna alles was ingestort. Ze hadden 9 jaar over deze kerk, met Griekse zuilen gedaan en 3 jaar na voltooiing stortte hij in en is daarna nooit meer herbouwd.

En na nog een fotootje van de poort met de dubbele torens genomen te hebben en een laatste blik over de fantastische ruïnestad Ani geworpen te hebben, liepen we door de Leeuwenpoort weer naar buiten. Versleten, uitgedroogd en behoorlijk rammelend, maar wel met een zeer voldaan gevoel. Wat een geweldige excursie!